Een jihadist in de maak – dit is wat je moet weten –
We hebben laatst in de kranten gelezen dat sommige jihadisten binnen no tempo waren bekeerd tot het jihadisme terwijl ze net daarvoor een andere leven leidden.
De vraag is: hoe komt het dat ze dat snel doen en dat ze opeens overgaan tot zulke extreme daden?
De verklaring is psychologisch gerelateerd. Jongeren die opgegroeid zijn met een negatief zelfbeeld dat gepaard gaat met innerlijke agressie en zelfhaat, zijn altijd tikkende tijdbommen die wachten op een gelegenheid in hun leven die deze innerlijke ontevredenheid uit de fles laat komen. Zelfhaat is een onbewuste mechanisme die ze niet in zichzelf erkennen, maar ze drukken het wel uit op een heel andere manier, namelijk haat naar de buitenwereld.
Deze psyche houding is niet kenmerkend voor alleen radicale moslimjongeren, maar vinden wij terug in alle verschillende soorten etnische groeperingen. In het verleden heb ik meerdere keren verwezen naar namen zoals o.a. Anders Breivik en naar schieters in de VS op scholen en dergelijk. Ze hebben allemaal dezelfde kenmerken.
De haat was er altijd in ze aanwezig. Alleen dankzij een mechanisme van verdringing, verdringen ze dat diep in hun onderbewustzijn. Die agressie die dan plotseling opduikt is niet meer dan een uiting van iets waarvan ze vinden dat het hun gelijke bevestigt.
Neem ook bijvoorbeeld hooligans en veel supporters van twee tegenovergesteld elftallen die tegen elkaar staan. Ze kunnen plotseling veranderen in gewelddadige beesten en elkaar met knuppels inslaan totdat er iemand sterft.
In westerse termen noemen ze dit ‘zinloos geweld’. Het is een veel voorkomend fenomeen die hier dus allemaal mee te maken heeft. Het is niet meer dan opgekropte zelfhaat die al van kinds af aan in de persoon verdrongen zit, maar altijd stiekem naar iets zocht waar hij het mee kan uiten. Het jihadisme is daar een perfecte trigger voor die het aanwakkert. Het jihadisme toont alle begrip voor iemand’s zelfhaat. Het geeft de jonge man een ‘geldige’ reden om zijn haat te mogen uiten.
Wat doet het jihadisme precies?
Het eerste wat er gebeurt is dat de jongen zich bekeert tot of hij herontdekt de islam. Na jaren doelloos en ongelukkig te hebben geleefd, heeft hij opeens wel een doel en iets waaraan hij zich kan vasthouden. Het geloof erkent hem als persoon en geeft hem plotseling een duidelijke identiteit. Van een persoon die zich altijd waardeloos voelde is hij opeens belangrijk en hij mag er zijn. Maar dit is niet voldoende, want veel bekeerde of herkeerde mensen herkennen zich hierin en hoeven niet per se te radicaliseren. Slechts een laag zelfbeeld is dus niet voldoende. Wat er nodig is, is dat hij ook het gevoel moet hebben dat ‘iedereen’ tegen hem is. De samenleving in het algemeen. Dus heeft hij sowieso een houding van afwijzing naar van alles. Veel moslimjongeren groeien op met het idee dat het westen slecht en tegen de moslims is. Ze zien wat er in Palestina gebeurt, de bemoeienis van de VS, de dictaturen in het Midden-Oosten en de steun van westerse landen aan die landen… en noem maar op. Het jihadisme speelt hier sterk op in. Wanneer dus de jongere kennis maakt met het jihadisme dan wordt hij meteen meegezogen in een wereld waarin hij zich thuis voelt. Het jihadisme wakkert in hem zijn zelfhaat door hem wijs te maken dat de wereld tegen hem is. Al in een vroege stadia wordt er verwezen naar ‘ongelovigen’. Hij begint zich speciaal te voelen en dat hij erachter is gekomen wat er mis is me de wereld en hoe je dat zou kunnen veranderen. Hij wordt wijs gemaakt dat alleen de geslaagde weg die hij kan inslaan is de weg die ‘God’ wil, namelijk de zogeheten ‘utopische islamitische staat’ realiseren, waar mensen in vrede en rechtvaardigheid kunnen leven. Waar onrecht zal verdwijnen, een wereld waarin de eer van de moslimgemeenschap zich zal herstellen. Maar om dat te realiseren dien je jihad als prioriteit in je leven te stellen. De man zal zich plotseling als een held voelen. De grootste trigger is psychologisch. Hoe meer vijandelijkheid hem wordt onderwezen hoe meer dat zijn zelfhaat sust.
Dit is wat je dient te begrijpen: deze jihadist in ontwikkeling gelooft nergens in behalve in zichzelf. Zijn ‘islam’ is zijn complete identiteit. Die identiteit wordt dankzij het jihadisme zijn directe ‘reden van bestaan’. Het jihadisme slaagt erin om hem het volgende wijs te maken: ‘Jij bent pas compleet als je iets doet voor God’. ‘Je bent pas waardevol, een echte ‘iemand’ (gelovige) als je het hoogste kan bereiken in je leven en dat is voor God sterven.’. ‘Je broeders kijken pas tegen je op, als je laat zien dat je nergens meer bang voor bent’. ‘Zolang je de dood niet omarmt als je beste vriend, ben je een hypocriet en dus ben je niks waard.’ ‘Om te bewijzen dat je het meent, toon dat ook dan aan in je gedrag’.
De jihadist in de maak met zijn zelfhaat wordt ontfermt door een warm gevoel van zelfverheerlijking. Hij voelt zich meer bijzonder en overtuigt dan ooit. Het jihadisme geeft hem letterlijk een gevoel van de perfecte mens en een titel van een soort held waar niemand aan kan tippen. Verhalen uit de geschiedenis uit het leven van de profeet en de oorlogen daarna waarin metgezellen hebben gevochten, zijn voorbeelden waar hij tegen op kijkt. Alles prikkelt zijn stem en gevoel om zijn agressie te legaliseren.
Wat gebeurt er met zijn hersenen?
Omdat zijn onderbewustzijn waarin zijn zelfhaat en agressie jaren lang verdrongen waren, opeens opduiken dankzij het jihadisme die daar een plekje voor geeft, dienen we te beseffen dat achter dit alles feitelijk ‘angst’ regeert. Je kan van de buitenkant zo heldhaftig zijn overkomen als je wilt, zo getraind en spierballen hebben, getatoeëerd eruit zien en stoer overkomen, maar diep binnen schuilt er een angst die je met je uiterlijk vertoon probeert te verbergen. Hoe meer je dapper, heldhaftig gedraagt, hoe meer jezelf wijs maakt dat je nergens meer bang voor bent. Die diepe angst is voor zulke mensen zeer levensbedreigend dat ze die nooit meer willen voelen. Om dat nooit meer te confronteren, maken ze zichzelf wijs dat ze het ook niet hebben door middel van die verdringing dus die gepaard gaat met heldhaftig gedrag. Het is om die reden dat jihadisten ook in staat zijn om zelfmoordaanslagen te plegen. Het jihadisme is de perfecte tool die dus gehoor geeft aan ze, omdat het hen een grote dienst bewijst. Doden ze zichzelf niet tijdens een missie, dan zullen ze altijd leven met een narcistisch gevoel. Daarom nemen ze in video’s en in hun literatuur altijd een houding aan van superioriteit. Het jihadisme overtuigt hen dat ze boven iedereen staan, dat ze beter zijn dan wie het niet met hen eens is, dat ze de wereld zullen veroveren et cetera. Allemaal ideeën die een narcist strelen.
Maar even terugkomen op die hersenen. Angst is de belangrijkste factor hierin. Angst is een emotie. Emoties zijn die diepste en ook hardnekkigste overtuigingen van onze denkwijze. Hoe meer je daar gehoor aan geeft, des te meer je daar een slaaf van bent. Wanneer het gezond verstand de controle verliest, dan nemen de kerngedachten die in de amygdala (waar onze emoties zich bevinden) opgeslagen zijn de controle over. Vanaf dat moment zijn het de ideeën van het jihadisme die de hersenen van de jihadist in de maak overnemen. Het is net als een remote controle. Zijn verstand geeft zich letterlijk over aan deze remote controle. Zijn angsten en haat zowel naar zichzelf en als naar de vijanden van zijn identiteit (zijn ‘islam’) krijgen alle ruimte om zich te mogen uiten. Het jihadisme prikkelt die angsten en haat en zegt tegen hem dat hij gelijk heeft. Op een gegeven moment wordt het ook een complete overtuiging van hem die hij aanneemt. Niets meer staat hem in de weg. Alles wat je tegen hem met rede zegt kan hem niet overhalen. Het kan wel, maar dat is vrij lastig. Van hem krijg je die kans niet, want wat jij wilt doen, is zijn identiteit die van hem een grote held heeft gemaakt afpakken en dat mag niet. Daarom komt hij in verzet en zal hij zichzelf wijsmaken dat jij zijn vijand bent. je bent een ‘ongelovige’ of een ‘medestander van de ongelovigen’ (ولي للكافرين). Het jihadisme heeft hem al voor alles voorbereid. Hij heeft geen tijd meer voor jou. Alles wat jij zegt wat tegen zijn principes is, komt bij hem over alsof je hem van zijn identiteit wilt beroven. Voor hem zijn de overtuigingen die hij nu heeft van levensbelang. Ze zijn belangrijker dan waar jij met je verstand hem wijs wilt maken. En omdat zo een jongere sowieso last heeft van vals dilemma (zwart/wit denken), mist hij het grijs gebied waarin hij logica kan gebruiken. Sterker nog: Zijn ‘religie’ heeft hem wijs gemaakt dat hij moet oppassen voor zijn verstand. De mens met zijn verstand weet het niet beter dan God en dus pas op voor het gene waar mensen je mee wijs willen maken. Alleen wat God zegt is waar en God zegt dat je de ongelovigen moet bestrijden totdat Zijn Wet zal heersen. Iedereen die maar met nieuwe of andere ideeën komt is van God los in de ogen van de jihadist en is een verdraaider van God’s woorden en daarom is hij ook een gehoorzamer van de duivel.
Zo sterk maakt een jihadist zichzelf wijs. Onderschat daarom deze overtuiging van hem niet.
Hoe kunnen we dat veranderen?
Het bekendste gezegde is: voorkomen is beter dan genezen. Moslims moeten ten eerste ervoor zorgen dat hun kinderen niet zover komen. Opvoeding en educatie zijn de belangrijkste wapen. Imams, ouders, moskeeën, scholen, de politiek en dergelijk spelen allemaal een belangrijke factor hierin en dienen allemaal hun bijdrage te leveren om dit te voorkomen.
Opgepakte jihadisten of waarvan we weten dat ze in de namaak zijn, dienen opgevangen te worden zolang ze nog niets misdaan hebben. Naast het feit dat ze in de gaten gehouden moeten worden, dienen professionals me ze in gesprek te gaan. Het belangrijkste is dit:
Deze jongeren koesteren een haat naar de ‘ongelovigen’ en hun ‘medestanders’ (zoals zij het zien). Dit wordt binnen het salafisme onderwezen vanaf het begin ook al wordt je nog geen jihadist. Wat deze ideologie aanmoedigt is de politieke en maatschappelijke klimaat. Wanneer je met zo een jongere praat, dan moet je niet afwijzen wat hij voelt en meteen tegen hem ingaan, maar juist begrijpen wat hij zegt en meeleven. Zijn haat naar het westen of ongelovigen en dergelijk is niet op gebakken lucht gebaseerd. Niet alles wat hij gelooft is onzin. Daar moet je niet ervan uitgaan. Toon begrip voor zijn mening als hij begint over wat moslims in het Midden-Oosten en in de islamitische wereld meemaken Want daar begint het al. Een van de eerste onderwerpen waar ze binnen het jihadisme over praten behalve het geloof, is het politieke klimaat in het Midden-Oosten en de rest van de islamitische wereld, namelijk dat er daar veel dictatuur en onrechtvaardigheid heerst. De bemoeienis van het Westen en de VS in al die landen, de armoede, de onderdrukking, de vernedering en noem maar op. Als je voor dit soort onderwerpen die hij altijd zal aankaarten geen begrip voor toont, dan maak je weinig kans om bij hem door te dringen. Ook zijn gevoel dat hij zich niet thuis voelt in dit land, afgewezen en ongewenst dien je ook serieus te nemen. Deze gevoelens moedigen hem aan om zich geïsoleerd te voelen. Ze voeden zijn angst aan zeg maar. Waar je niet aan zult ontkomen is kennis omtrent de interpretatie van de Koran en de islam in het algemeen. Als je hier weinig kaas van hebt gegeten dan zal hij me je hierover willen praten en dan moet je achtergrond kennis hebben om te weten hoe je hem op een subtiele manier kunt weerleggen. Hij zal altijd komen met verzen uit de Koran om zijn gelijke te halen en als je niet weet waar hij het over hebt, dan zal hij je niet serieus nemen.
Dit proces kost tijd en energie. Het belangrijkste hoe je een jihadist kunt bereiken, is hem serieus nemen en dus aandacht aan hem geven. Jihadisten zijn dol op aandacht. Richt de spot lights op ze en ze kunnen uren praten om hun gevoelens namens het geloof te uiten. Daar moet je op in spelen en niet meteen proberen vanaf het begin alles te weerleggen.
Het bovenstaande is maar een voorproefje waarin ik je als lezer meeneem in de wereld van een jihadist. Het onderwerp is vrij ingewikkeld en ik probeer het op de makkelijkste manier uit te leggen in de hoop dat mensen zullen begrijpen wat er mis gaat bij de jongeren die radicaliseren. Radicalisering is een vrij normale fenomeen zolang er excessen zijn in de samenleving. Onrechtvaardigheid roept altijd extremisme met zich mee. We kunnen proberen accent te leggen op de jongeren, maar we moeten ook erkennen dat we in een wereld leven die niet iedereen kan aanvaarden. Het bombarderen van onschuldigen in de naam van vrijheid wakkert extremisme aan. Om een voedingsbodem van radicalisme te laten gelden, dient het altijd een kern van waarheid te bevatten en dat is net die kern van waarheid waar het jihadisme op in speelt. Alhoewel we gelijk hebben dat we jihadisten ‘gevaarlijke gekken’ noemen, lezen jihadisten dit als ‘bevestiging van hun gelijk’. Hoe meer we ze alleen maar ongelijk geven en hen gestoorden noemen, des te meer ze zich geïsoleerd raken en dus zich meer thuis voelen bij het jihadisme. Keep that in mind wslm.
(De foto illustreert een jihadist die vol is van zichzelf en trots is op zijn daden)
Badr Youyou